Στα πρώτα χρόνια των σπουδών μου, μια καθηγήτριά μου μας έλεγε: Πως αν κατά την προσαρμογή των παιδιών στο σχολείο δεν καταφέρναμε πολλά, έχοντας εφαρμόσει πρακτικά όλες μας τις παιδαγωγικές γνώσεις, ας μην κάναμε τίποτα άλλο, από το να αγκαλιάσουμε τα παιδιά με αγάπη. Σαν μαμάδες. Καθ’ όλο το χρονικό διάστημα της επαγγελματικής μου πορείας με μικρά και μεγαλύτερα παιδιά, διαπίστωσα ότι πράγματι, σχεδόν ποτέ, οι γνώσεις δεν αρκούν από μόνες τους. Θα μου πείτε, δεν είναι δεδομένη η αγάπη των γονιών για το παιδί τους; Ή των εκπαιδευτικών για το επάγγελμά τους; Γιατί λοιπόν, να χρειάζεται ανάλυση ένα θέμα τόσο απλό;
Μιλώντας για αγάπη στην εκπαίδευση εννοώ την ύπαρξή της κάθε ώρα. Κάθε στιγμή. Σε οποιαδήποτε μορφή παιδαγωγικής πράξης ή ενέργειας η οποία απευθύνεται στο παιδί. Οτιδήποτε πούμε ή κάνουμε που έχει ως αποδέκτη το παιδί, χρειάζεται να περικλείει μέσα του το βασικό συστατικό της αγάπης.
Όταν σχεδιάζετε μια παιδαγωγική δράση, σχεδιάστε την πραγματικά με αγάπη. Αναλογιστείτε, τί θα κερδίσουν τα παιδιά από αυτήν; Σε τί θα τους χρησιμεύσει; Πώς θα τα βοηθήσει να μάθουν; Αν είστε εκπαιδευτικοί και σας πιέζει η αυστηρά δομημένη διδακτέα ύλη, αναζητήστε όσο το δυνατόν πιο προσιτούς κι ελκυστικούς τρόπους, ώστε να γίνουν κατανοητά εκείνα που πρέπει να διδαχθούν. Διδάξτε με αγάπη.
Παρατηρήστε τις ανάγκες, τους προβληματισμούς, τα δυνατά ή τα αδύναμα σημεία του κάθε μαθητή σας. Δουλέψτε έτσι, ώστε να ωφεληθεί το κάθε παιδί ξεχωριστά. Εκμεταλλευτείτε τις περιπτώσεις εκείνες όπου η διδακτέα ύλη επιτρέπει περισσότερο βιωματικές κι «ανοιχτές» προσεγγίσεις. Oι οποίες σαφώς, θα βοηθήσουν τους μαθητές σας. Οργανώστε τις δραστηριότητές σας με πολλή δόση αγάπης. Τα παιδιά έχουν μια ιδιαίτερη ευαισθησία ν’ αντιλαμβάνονται οτιδήποτε έχει φτιαχτεί ή δεν έχει φτιαχτεί με αγάπη κι αντιδρούν αναλόγως!
Όποτε μιλάτε στα παιδιά, μιλήστε με αγάπη. Σκεφτείτε λίγο περισσότερο αν ό,τι τους λέτε είναι πράγματι κατάλληλο να ειπωθεί τη δεδομένη στιγμή. Ανταποκριθείτε με ενδιαφέρον στις απορίες και τις αναζητήσεις τους. Ακόμη κι όταν οι απαιτήσεις της καθημερινότητας, σας έχουν καταβροχθίσει οποιαδήποτε διάθεση ν’ ασχοληθείτε όσο θα θέλατε με το παιδί σας, μη λησμονείτε ν’ ασχοληθείτε μαζί του. Έστω και για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Mε όλη σας την αγάπη. Αφιερώστε του σε καθημερινή βάση ποιοτικό χρόνο, έστω κι από εκείνον τον ελάχιστο που διαθέτετε. Αυτό που εσείς ενδεχομένως να θεωρήσετε «λίγο», μπορεί για το παιδί να μετράει ως «πολύ». Δεδομένου ότι η κάθε στιγμή που περνάει μαζί σας, έχει γι’ αυτό τεράστια σημασία.
Δείξτε του σε κάθε απλή ευκαιρία ότι το αγαπάτε με ένα χάδι, μια γλυκιά κουβέντα, μια αγκαλιά. Μη θεωρείτε πως για το παιδί αυτά είναι δεδομένα, γιατί δεν είναι. Διώξτε από μέσα σας την αντίληψη πως αν το «κανακεύετε» θα «κακομάθει», διότι δεν ισχύει. Ας μην κρυβόμαστε, όλοι έχουμε μέσα μας την ανάγκη της πεποίθησης ότι μας αγαπούν. Κι εμείς είμαστε ενήλικες. Φανταστείτε πόσο μεγάλη είναι η συγκεκριμένη ανάγκη στα παιδιά! Πρέπει να ξέρετε πως για το παιδί σας είστε ό,τι πολυτιμότερο έχει. Είστε οι «σημαντικοί άλλοι» της ζωής του. Οι σημαντικότεροι «άλλοι» για ένα παιδί είναι φυσικά, οι γονείς του. Έπειτα, οι παιδαγωγοί και οι δάσκαλοί του. Είστε ο κόσμος του ολόκληρος, δίχως υπερβολή.
Αναλογιστείτε το αυτό στην επόμενη επαφή σας μαζί του. Αναλογιστείτε πόση βαρύτητα έχει για εκείνο η κάθε σας κουβέντα, η κάθε μικρή και συνηθισμένη πράξη σας. Συνειδητοποιείστε ότι πλάθετε αθώες, ακατέργαστες ψυχές. Σαν να κρατάτε στα χέρια σας ένα κομμάτι πηλού. Δουλεύοντάς το μέρα με τη μέρα, ώσπου να πάρει το τελικό του σχήμα. Αν δουλέψετε με υπομονή, μεράκι και αγάπη, παρά τις δυσκολίες που θα συναντήσετε, το δημιούργημά σας σίγουρα θα πάρει μια μοναδική και εξαίρετη μορφή. Αν πάλι χάνετε συχνά το κουράγιο σας και χρησιμοποιείτε σκληρές κι απότομες κινήσεις, αυτές ενδέχεται να μείνουν μόνιμα χαραγμένες στον πηλό που κατεργάζεστε.
Ακόμη και τις στιγμές που θυμώνετε, είναι αναγκαίο να μην ξεχνάτε ότι εξακολουθείτε να είστε οι «σημαντικοί άλλοι» για το παιδί σας. Αν εκείνο έχει κάνει κάτι άσχημο αποδοκιμάστε την πράξη, όχι το ίδιο το παιδί, διότι έχει την ανάγκη να γνωρίζει ότι ακόμη το αγαπάτε. Ότι πάντα το αγαπάτε. Μέσα από την ασφάλεια που θα του παρέχει η αγάπη σας, θα αφομοιώσει σταδιακά τις σωστές και τις λάθος συμπεριφορές.
Έχοντας την ασφάλεια αυτή ως φάρο φωτεινό για να του δείχνει τον δρόμο, ως σταθερό σημείο αναφοράς. Συμμετέχει με όρεξη σε οποιαδήποτε μορφή μάθησης κι εκπαίδευσης. Μαθαίνει να σέβεται τον ίδιο του τον εαυτό, ενώ μετέπειτα, θα μυηθεί την αξία της έννοιας του αλληλοσεβασμού. Καταφέρνει σταδιακά να βρει την δική του πορεία, μέσα από μια μακριά διαδρομή.
Ναι, να θυμώνετε μαζί του αν πρέπει. Ναι, είναι απαραίτητο να είστε αυστηρός/ή εκεί όπου χρειάζεται, θέτοντας σαφή όρια. Αλλά ποτέ χωρίς να του δείχνετε με τον τρόπο σας, πως η αγάπη σας για εκείνο είναι μια αστείρευτη πηγή. Εκείνη που καθοδηγεί την κάθε σας ενέργειά απέναντί του.
Βλέπετε τελικά, το θέμα της αγάπης ως βασικό συστατικό της εκπαίδευσης, δεν είναι ένα τόσο απλό όσο αρχικά φαίνεται. Η διαπαιδαγώγηση ενός παιδιού είναι δίχως αμφισβήτηση, ένα δύσκολο κι απαιτητικό έργο. Μα, αν επιτρέπετε στην καρδιά σας να είναι πάντα γεμάτη από αγάπη. Αν θυμάστε πόσο απαραίτητο είναι να τοποθετείτε την αγάπη αυτή σε οποιαδήποτε ενέργεια. Από μια συνηθισμένη και καθημερινή, μέχρι μια πιο σύνθετη και στοχευμένη – η οποία απευθύνεται στο παιδί. Αν συνειδητοποιήσετε πως για το παιδί είστε πάντα οι «σημαντικοί άλλοι», πιστεύω ότι η ζόρικη καθημερινότητα θα εξομαλύνεται και θα γεμίζει με χαρά και φως. Κάτι που το χρειαζόμαστε όλοι. Μικροί, αλλά και μεγάλοι!
Έλενα Αλεξιά
Παιδαγωγός Προσχολικής Ηλικίας
