Ένας πλήρης οδηγός ανάπτυξης ανά ηλικιακά στάδια που αφορά τη γλωσσική ανάπτυξη, την ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων, την ανάπτυξη συναισθηματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων και την ανάπτυξη δεξιοτήτων καθημερινής ζωής.
Οδηγός-Πίνακας γλωσσικής ανάπτυξης:
Βρέφος
- Προσέχει όταν του μιλάτε
- Κλαίει ή ταράζεται με διάφορους θορύβους
0-7 μηνών
- Γυρίζει προς το μέρος σας όταν του μιλάτε
- Ανταποκρίνεται στη φωνή οικείων προσώπων
- Κατανοεί την αλλαγή του τόνου της φωνής του ενήλικα
- Γελάει
- Αντιδράει σε ήχους
- Εντυπωσιάζεται από τα παιχνίδια που παράγουν ήχους
7-12 μηνών
- Αντιδράει στο άκουσμα του ονόματός του
- Παράγει μικρές επαναλαμβανόμενες συλλαβές
- Μιμείται διάφορους ήχους
- Χρησιμοποιεί την ομιλία για να τραβήξει την προσοχή σας
- Καταλαβαίνει λέξεις και απλές οδηγίες
1-2 ετών
- Παραλείπει κάποια αρχικά σύμφωνα και σχεδόν όλα τα τελικά
- Χρησιμοποιεί δύο λέξεις μαζί
- Ρωτάει με μία ή δύο λέξεις
- Καταλαβαίνει απλές και πιο σύνθετες οδηγίες
- Δείχνει μέρη του σώματος, καθώς και εικόνες διάφορων αντικειμένων όταν του ζητηθεί
- Ακούει ευχάριστα, παραμύθια και τραγούδια
- Συνδυάζει χειρονομίες και λόγο
- Λέει το όνομά του
- Το λεξιλόγιό του περιλαμβάνει 50 έως 100 ή και περισσότερες λέξεις
2-3 ετών
- Ζητάει αντικείμενα με το όνομά τους
- Παρακολουθεί διάλογο
- Καταλαβαίνει και εξηγεί τη χρήση αντικειμένων
- Καταλαβαίνει τις έννοιες «ένα-πολλά»
- Χρησιμοποιεί πληθυντικό αριθμό
- Ο λόγος του γίνεται ολοένα και πιο κατανοητός
- Φτιάχνει προτασούλες 3 ή 4 λέξεων
- Ακολουθεί απλές εντολές και απαντά σε απλές ερωτήσεις
- Κάνει αρκετά γραμματικά λάθη
- Χρησιμοποιεί το λόγο για να εκφράσει τις ανάγκες του
- Του αρέσουν τα παραμύθια και τα παρακολουθεί με ευκολία
- Το λεξιλόγιό του περιλαμβάνει έως 250 ή και περισσότερες λέξεις
3-4 ετών
- Φτιάχνει προτασούλες με 4 ή 5 λέξεις
- Καταλαβαίνει τη λειτουργία των αντικειμένων
- Απαντάει σε απλές ερωτήσεις (ποιος, πού, πότε, γιατί)
- Αναγνωρίζει τα βασικά χρώματα, σχήματα, ποσότητες και χρονικές έννοιες
- Κάνει λιγότερα γραμματικά λάθη
- Συμμετέχει σε συζητήσεις
- Αρθρώνει σωστά τα περισσότερα σύμφωνα και φωνήεντα της γλώσσας μας εκτός από τα /ρ/, /λ/, /θ/, /σ/
- Αρχίζει να περιγράφει δραστηριότητες που έκανε κατά τη διάρκεια της ημέρας του
- Το λεξιλόγιό του περιλαμβάνει 800 έως 1500 ή και περισσότερες λέξεις
- Η ομιλία του πλησιάζει περισσότερο σε αυτή των ενηλίκων (μορφο-συντακτικά)
4-5 ετών
- Φτιάχνει προτασούλες με 4 έως 8 λέξεις
- Ακούει σύντομες και απλές ιστορίες και κάνει ερωτήσεις σχετικά με αυτές
- Απαντάει σε σύνθετες ερωτήσεις
- Ακολουθεί σύνθετες εντολές
- Περιγράφει την ημέρα του και τις εμπειρίες του
- Καταλαβαίνει σχεδόν όλα όσα λέγονται στο σπίτι, στον παιδικό σταθμό ή στο νηπιαγωγείο
- Μπορεί να διηγηθεί ολοκληρωμένα μια ιστορία
- Εμπλουτίζει τις προτάσεις του με επίθετα και λεπτομέρειες
- Δεν κάνει γραμματικά και συντακτικά λάθη
- Αρθρώνει σωστά σχεδόν όλους τους ήχους της γλώσσας
- Επικοινωνεί εύκολα με παιδιά και ενήλικες
- Το λεξιλόγιό του περιλαμβάνει 900 έως 2000 ή και περισσότερες λέξεις
5-6 ετών
- Κάνει ερωτήσεις με το «πώς»
- Παράγει σωστά όλους τους φθόγγους και τα συμπλέγματά τους
- Χρησιμοποιεί απλές και επαυξημένες προτάσεις
- Τραγουδάει ολόκληρα τραγούδια και αποστηθίζει ποιηματάκια
- Αναγνωρίζει όλα τα χρώματα και σχήματα
- Κατανοεί αντίθετες έννοιες
- Ξεχωρίζει το πραγματικό από το φανταστικό σε μια ιστορία
- Ξεκινάει και διατηρεί το θέμα μιας συζήτησης
- Το λεξιλόγιό του αυξάνεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς
Πηγές :
1) ΕΔΑΛΦΑ Στάδια Τυπικής Ανάπτυξης, Εταιρία ψυχικής υγείας παιδιού και εφήβου, Αιτωλοακαρνανίας ΕΨΥΠΕΑ
2) Ψυχοκινητική Αγωγή, Γ. Δράκος, Ν. Μπινιάς, εκδ. Πατάκη
Οδηγός-Πίνακας ανάπτυξης κινητικών δεξιοτήτων:
0-1 μηνός
- Δε στηρίζει το κεφάλι του
- Είναι σε στάση νεογνού
1-2 μηνών
- Στηρίζει το κεφάλι του για δευτερόλεπτα
- Κλωτσάει
- Αρχίζει να ξαπλώνει στα πλάγια
- Προσπαθεί να πάρει καθιστή θέση
- Έχει αντανακλαστική αντίληψη των αντικειμένων
2-3 μηνών
- Κουνάει ολοένα και περισσότερο το κεφάλι του
- Σηκώνει το κεφάλι του όταν είναι ανάσκελα
- Προσπαθεί να πιάσει αντικείμενα, αλλά δεν τα καταφέρνει
3-6 μηνών
- Σηκώνει και στηρίζει το κεφάλι του
- Σηκώνεται στους αγκώνες
- Γυρίζει στο πλάι
- Αρχίζει να έχει αμφίπλευρο συντονισμό
- Κάθεται με υποστήριξη
- Πιάνει αντικείμενα με την παλάμη του
- Πιάνει και με τα δύο χέρια μαζί
- Αρχίζει να χρησιμοποιεί τον αντίχειρα και το δείκτη
6-8 μηνών
- Μπορεί να κάθεται χωρίς υποστήριξη για λίγο
- Αναπηδά
- Ξαπλώνει μπρούμυτα και ανάσκελα και προσπαθεί να γυρίσει από τη μια θέση στην άλλη
- Μεταφέρει πράγματα από το ένα χέρι στο άλλο
8-10 μηνών
- Κάθεται χωρίς υποστήριξη
- Ξεχωρίζει το δείκτη από τον αντίχειρα
- Προσπαθεί να μπουσουλήσει
- Στέκεται όρθιο με υποστήριξη
- Αρχίζει να πιάνει αντικείμενα με τρία δάχτυλα
10-12 μηνών
- Αλλάζει θέσεις
- Αρχίζει να μπουσουλάει
- Στηρίζεται στα έπιπλα και σηκώνεται όρθιο
- Στηρίζεται με το ένα ή και τα δύο χεράκια και προσπαθεί να περπατήσει
- Δείχνει αντικείμενα χρησιμοποιώντας το δείκτη
- Προσπαθεί να πιάσει αντικείμενα που βρίσκονται μέσα σε κουτιά
- Κρατάει το μολύβι σαν να πρόκειται να γράψει
- Χτυπάει παλαμάκια
- Ανοίγει ένα βιβλίο
1-1,5 έτους
- Περπατάει χωρίς υποστήριξη
- Ανεβαίνει σκαλιά μπουσουλώντας
- Κρατάει μια μικρή μπάλα και την πετάει
- Βάζει το καπάκι στο μπουκάλι
- Γυρνάει σελίδες από βιβλίο
- Κάνει γραμμές με το μολύβι
- Σκύβει για να πιάσει κάτι όταν πέσει
- Αρχίζει να προτιμάει το ένα του χέρι (δεξί/αριστερό)
- Τρέχει αλλά πέφτει
1,5-2 ετών
- Κάνει πηδηματάκια
- Σκαρφαλώνει στην καρέκλα
- Κάθεται μόνο του στο τραπέζι
- Τρέχει χωρίς να πέφτει
- Κλωτσάει την μπάλα
- Ανεβαίνει σκαλιά χωρίς υποστήριξη
- Κάνει μουτζούρες
- Ανοίγει την πόρτα
- Περνάει χάντρες σε κλωστή
- Βάζει το κλειδί στην κλειδαριά
2-3 ετών
- Ανεβοκατεβαίνει σκαλιά μόνο του
- Στέκεται στο ένα πόδι
- Στέκεται στις μύτες
- Κάνει τούμπα
- Αρχίζει να χρησιμοποιεί ψαλίδι
- Αρχίζει να ξεβιδώνει (π.χ. καπάκι από μπουκάλι)
- Παίζει με πλαστελίνη και φτιάχνει μπαλίτσες
- Γράφει κάθετες, οριζόντιες και κυκλικές γραμμούλες
3-4 ετών
- Κάνει ποδήλατο με τρεις ρόδες
- Κάνει κούνια μόνο του
- Ζωγραφίζει κύκλο, τετράγωνο και σταυρό
- Ζωγραφίζει άνθρωπο με 2 έως 3 μέλη
- Κόβει το χαρτί στη μέση
- Χτίζει πύργο με εννιά κυβάκια
- Φτιάχνει πάζλ με 3 έως 7 κομμάτια
- Αποκτάει πλευρίωση (αριστερό ή δεξί χέρι)
4-5 ετών
- Ισορροπεί στο ένα πόδι
- Ανεβοκατεβαίνει σκάλες εναλλάσσοντας τα ποδαράκια του
- Χορεύει
- Χοροπηδάει στο ένα πόδι
- Πετάει την μπάλα σε κατεύθυνση
- Κόβει και κολλάει χαρτιά ακολουθώντας γραμμές
- Ξεκλειδώνει
- Ζωγραφίζει άνθρωπο με 5 μέλη
- Αντιγράφει γεωμετρικά σχήματα
5-6 ετών
- Κάνει ποδήλατο χωρίς βοηθητικές
- Κολυμπάει
- Περπατάει ανάποδα
- Κάνει τούμπες
- Κάνει σκοινάκι
- Χτίζει πολύπλοκες κατασκευές
- Κόβει γεωμετρικά σχήματα
- Περνάει μικρές χάντρες σε κλωστή
- Ζωγραφίζει σπίτι
Οδηγός-Πίνακας ανάπτυξης συναισθηματικών και κοινωνικών δεξιοτήτων:
0-3 μηνών
- Αναπτύσσει δέσιμο με το πρόσωπο που το φροντίζει
- Δείχνει ευχαρίστηση
- Δείχνει έκπληξη
- Αναπτύσσει κοινωνικό χαμόγελο
- Χαμογελάει όταν του χαμογελούν
- Ανταποκρίνεται στη μουσική
- Εκφράζει χαρά
3-6 μηνών
- Εκφράζει θυμό
- Γελάει
- Εκδηλώνει τα συναισθήματά του με φωνούλες
- Αρχίζει να εκδηλώνει το άγχος αποχωρισμού
- Βγάζει κραυγές για να συγκεντρώσει την προσοχή
6-9 μηνών
- Αντιδράει σε φιλική ή επιθετική διάθεση
- Αρχίζει να εκδηλώνει ντροπή/ανησυχία μπροστά σε τρίτους
- Θυμώνει όταν του πάρουν κάτι από τα χέρια
- Αντιδράει όταν βλέπει τον εαυτό του στον καθρέφτη
9-12 μηνών
- Αποκτάει διαφορετική σχέση με κάθε μέλος της οικογένειας
- Έχει πλέον το δικό του ρόλο και θέση στην οικογένεια
- Ανταποκρίνεται στην επαφή του με άλλα παιδιά
- Εκφράζει την επιθετικότητά του
- Επαναλαμβάνει ήχους που έκαναν τους άλλους να γελάσουν
1-2 ετών
- Φαίνεται να αντιλαμβάνεται τη διάθεση των άλλων
- Εκδηλώνει τρυφερότητα
- Αντιδράει έντονα στον αποχωρισμό
- Δείχνει ζωηρό ενδιαφέρον και εξερευνητική διάθεση για πράγματα, πρόσωπα, γεγονότα
- Χαιρετάει τους άλλους όταν το παροτρύνουν ή αυθόρμητα
- Εκφράζει ντροπή
- Αρχίζει να αποκτάει αυτονομία
- Λέει «ευχαριστώ»
- Παίζει με άλλα παιδάκια
- Δε θέλει να μοιράζεται τα πράγματά του
- Έχει εκρήξεις θυμού
2-3 ετών
- Μειώνεται το άγχος του αποχωρισμού
- Είναι εξαιρετικά δραστήριο και δείχνει να μην κουράζεται
- Αντιδράει στην οριοθέτηση
- Δεν κατανοεί τον κίνδυνο
- Ζητάει την άμεση ικανοποίηση των επιθυμιών του και αντιδράει σε κάθε αναβολή τους
- Φέρεται εγωκεντρικά
- Αρχίζει να αναπτύσσει γνώμη για το τι θέλει και τι δε θέλει
- Αναπτύσσει δικές του συμπεριφορές
- Εκδηλώνει συνειδητές συμπεριφορές αγάπης και διαμαρτυρίας
- Είναι έτοιμο να δεχθεί όρια σχετικά με τη σωματική του ασφάλεια
- Γνωρίζει το φύλο του
3-4 ετών
- Μπορεί να περιμένει τη σειρά του
- Αισθάνεται ενοχή
4-5 ετών
- Είναι ολοένα και λιγότερο εγωκεντρικό
5-6 ετών
- Αισθάνεται ανασφάλεια
- Αναπτύσσει το αίσθημα της εμπιστοσύνης
Οδηγός-Πίνακας ανάπτυξης δεξιοτήτων καθημερινής ζωής:
0-2 μηνών
- Θηλάζει
2-3 μηνών
- Αναγνωρίζει το μπιμπερό
- Συνδέει το φαγητό με συγκεκριμένους ήχους
- Ανταποκρίνεται στο κάλεσμα αυτού που το φροντίζει, προσπαθώντας να σηκώσει τα χέρια του
3-4 μηνών
- Διαχωρίζει τα χείλη από τη γλώσσα (ανεξάρτητες κινήσεις)
- Σουφρώνει τα χείλη
- Ελέγχει εκούσια το στόμα
4-5 μηνών
- Εμφανίζει μικρού εύρους κινήσεις της γλώσσας
- Αναστρέφει τη γλώσσα μετά την απομάκρυνση του κουταλιού, απωθώντας το φαγητό με τη θέλησή του
5-6 μηνών
- Σπρώχνει το φαγητό προς τα έξω με τη γλώσσα του
- Βγάζει δοντάκια
6-7 μηνών
- Κλείνει τα χείλη όταν έχει χορτάσει
- Τρώει αλεσμένες τροφές
7-8 μηνών
- Κάνει συγχρονισμένες κινήσεις γλώσσας, χειλιών και σαγονιού
8-9 μηνών
- Πιάνει με τα χεράκια του το μπιμπερό/ποτήρι όταν πίνει
- Δαγκώνει το ποτήρι
9-10 μηνών
- Τρώει στέρεα τροφή, π.χ. μπισκότα
- Συγχρονίζει τις κινήσεις του στόματος και του προσώπου
10-11 μηνών
- Προσπαθεί να πιάσει το κουτάλι για να φάει μόνο του
- Σταματάει το θηλασμό
11-12 μηνών
- Χρησιμοποιεί τα χείλη του για να πάρει το φαγητό από το κουτάλι
- Βοηθάει στο ντύσιμο κουνώντας τα χέρια και τα πόδια του
1-1,5 έτους
- Αρχίζει να χρησιμοποιεί καλύτερα το κουτάλι
- Μιμείται καθημερινές λειτουργίες
- Βγάζει τις κάλτσες και τα παπούτσια του
- Γίνονται οι πρώτες προσπάθειες ελέγχου των σφιγκτήρων με τη χρήση γιο-γιο
1,5-2 ετών
- Αρχίζει να μαζεύει τα παιχνίδια του
- Τρώει φαγητά που μπορούν να μασηθούν
- Βοηθάει αρκετά στο ντύσιμο-γδύσιμο
- Ελέγχει την κύστη του κατά τη διάρκεια της μέρας
- Ενθουσιάζεται όταν χρησιμοποιεί γιο-γιο
2-3 ετών
- Αρχίζει να ντύνεται και να γδύνεται μόνο του
- Τρώει το ίδιο φαγητό με την οικογένεια στο τραπέζι
- Αποκτάει έλεγχο του εντέρου κατά τη διάρκεια της μέρας
- Προσπαθεί να πλύνει μόνο του τα χέρια και το πρόσωπό του
- Μαζεύει τα παιχνίδια του μετά από υπόδειξη
- Φυσάει τη μύτη του όταν του το θυμίζουν
3-5 ετών
- Τρώει μόνο του χρησιμοποιώντας το πιρούνι
- Ζητάει να πάει στην τουαλέτα
- Χρησιμοποιεί την τουαλέτα χωρίς βοήθεια
- Βάζει τα παπούτσια του
- Ξεκουμπώνει κουμπιά και φερμουάρ και λύνει τα κορδόνια του
- Πλένει και σκουπίζει τα χέρια του και το πρόσωπό του
5-6 ετών
- Ντύνεται και γδύνεται
- Δένει τα κορδόνια του
- Βουρτσίζει τα δόντια του
- Έχει πλήρη έλεγχο των σφιγκτήρων
- Προσπαθεί να κάνει μπάνιο μόνο του
Ένας οδηγός ανάπτυξης που χρειάζεται κάθε νέα μαμά!
Κατερίνα Δούναβη – Εργοθεραπεύτρια
-Παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες
-Αναπτυξιακές διαταραχές (αυτισμός)
-ΔΕΠΥ
