Κι εκεί που ο καιρός κυλάει με τη μορφή μιας ήσυχης ρουτίνας, πλησιάζει μια ημέρα διαφορετική απ’ όλες τις άλλες: το παιδί σας θα πάει για πρώτη φορά στον παιδικό σταθμό. Μέχρι σήμερα συνήθιζε να κουλουριάζεται τα πρωινά, μέσα στην αγαπημένη του κουβερτούλα. Ξύπναγε δύσκολα, έτρωγε ακόμη πιο δύσκολα. Θύμωνε, πείσμωνε, φοβόταν. Πάντοτε όμως, κάποιος αγαπημένος του βρισκόταν εκεί για να το καθησυχάσει, γεμίζοντάς το σιγουριά. Χαμογελούσε ήρεμα, αντικρίζοντας τα οικεία πρόσωπα των ανθρώπων που το μεγάλωναν καθημερινά. Μέσα απ’ το παιχνίδι του επιζητούσε την προσοχή και πάντοτε την κέρδιζε και με το παραπάνω. Τώρα, καλείται να αποχωριστεί την ασφαλή ρουτίνα του και να προσαρμοστεί σε μια νέα. Θα πρέπει να μάθει σταδιακά να συνυπάρχει με άλλους. Να μοιράζεται. Να περιμένει. Θα αποχωριστεί το αγαπημένο του περιβάλλον για να βρεθεί σε έναν χώρο όπου κανείς και τίποτα δεν θα του είναι γνώριμο.
Πώς θα μπορέσει το παιδί να μεταβεί στην καινούργια πραγματικότητα του σχολείου; Πώς θα κατορθώσει να ενταχθεί ομαλά;
Ας ξεκινήσουμε, έχοντας υπόψιν μας το αναπόφευκτο: ο αποχωρισμός αποτελεί ένα πλήγμα, σε κάθε περίπτωση. Πόσο μάλλον, όταν αναφερόμαστε σε παιδιά προσχολικής ηλικίας και σε ένα γεγονός που αποτελεί για εκείνα, την πρώτη ίσως, από τις σημαντικότερες αλλαγές στη ζωή τους. Ο αποχωρισμός από το γνώριμο περιβάλλον και η μετάβαση στον Παιδικό Σταθμό ή το Νηπιαγωγείο, βιώνεται από το βρέφος, το μικρό παιδί ή το νήπιο ως ένα πλήγμα. Άλλοτε μικρότερο κι άλλοτε μεγαλύτερο. Αυτό δεν σημαίνει φυσικά, ότι εσείς δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα γι’ αυτό. Αντιθέτως, ο τρόπος με τον οποίο θα επιλέξετε να διαχειριστείτε το συγκεκριμένο γεγονός, μπορεί να αποβεί καθοριστικός, βοηθώντας σημαντικά το παιδί σας. Τι μπορείτε όμως, πρακτικά να κάνετε;
Προετοιμάστε το παιδί σας
Έχοντας μπροστά σας αρκετό χρονικό διάστημα πριν από την πρώτη μέρα του σχολείου, μιλήστε στο παιδί, με λόγο απλό και σαφή. Εξηγήστε του ότι θα πάει στο σχολείο. Πείτε του ποιες ώρες της ημέρας θα βρίσκεται εκεί. Ποιος θα το παραλαμβάνει και με τι περίπου θα ασχολείται καθημερινά. Ανάλογα με την ηλικία και το επικοινωνιακό επίπεδο του παιδιού, προσαρμόστε και τα λεγόμενά σας. Προσθέστε λεπτομέρειες κι απαντήστε σε τυχόν απορίες του. Μπορεί η συζήτηση να προκύψει και μέσα από το παιχνίδι ή με τη βοήθεια ενός σχετικού βιβλίου.
Σε κάθε περίπτωση, είναι απαραίτητο να μιλήσετε στο παιδί για την καινούργια καθημερινότητα που πρόκειται να βιώσει. Ακόμη κι αν πρόκειται για βρέφος μην κάνετε το λάθος να πιστέψετε πως δεν χρειάζεται να του πείτε τίποτα, γιατί δεν θα καταλάβει. Τα βρέφη κατανοούν πολύ περισσότερα από αυτά που νομίζουμε. Ακόμη κι αν ένα παιδί είναι για παράδειγμα, 8 μηνών, μιλήστε του απλά και καθαρά (με κανονικό λόγο, όχι «μωρουδιακά»), ενώ σας κοιτάει και να είστε σίγουροι ότι θα σας καταλάβει.
Δώστε ευκαιρίες κοινωνικοποίησης
Τα παιδιά που έχουν ήδη αναπτύξει ικανότητες κοινωνικοποίησης με συνομηλίκους και έχουν βιώσει την εμπειρία του να παίζουν και να συνυπάρχουν μαζί με άλλους, θα έχουν πιθανότατα πιο εύκολη προσαρμογή στο σχολείο. Όσο κάτι τέτοιο είναι εφικτό και αναλόγως με την ηλικία του παιδιού, δώστε του ευκαιρίες αλληλεπίδρασης με άλλα πρόσωπα και εκτός του οικογενειακού περιβάλλοντος.
Εστιάστε στην καλή συνεργασία σχολείου – οικογένειας
Ένα σχολείο που στοχεύει στο άνοιγμα ανάμεσα σε εκείνο και το οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού, στελεγχώνεται από παιδαγωγούς/εκπαιδευτικούς, οι οποίοι γνωρίζουν καλά τους τρόπους για να ενισχύσουν τόσο εσάς, όσο κυρίως και το παιδί στο στάδιο του αποχωρισμού από το σπίτι και την ομαλή μετάβασή του στη σχολική πραγματικότητα. Το παιδαγωγικό προσωπικό ενός τέτοιου σχολείου θέτει ως ένα από τα βασικότερα ζητούμενά του το χτίσιμο μιας καλής, επικοινωνιακής σχέσης με τους γονείς. Αναζητώντας το κατάλληλο Κέντρο Προσχολικής Αγωγής, παρατηρήστε τη στάση του εκπαιδευτικού προσωπικού κι αναλογιστείτε.
Σας έκανε από την πρώτη στιγμή, να αισθάνεστε οικεία; Σας έδειξε διάθεση συνεργασίας; Νιώσατε πως το παιδί σας θα βρίσκεται σε ένα περιβάλλον ζεστό κι ασφαλές; Αν ναι, τότε ίσως πράγματι, πρόκειται για το καταλληλότερο σχολικό περιβάλλον. Εκείνο το οποίο μέσω της καλής συνεργασίας με εσάς, θα χτίσει μια γέφυρα μεταξύ σπιτιού και οικογένειας βοηθώντας το παιδί να εισέλθει στη νέα πραγματικότητα και σταδιακά να εξελιχθεί.
Επισκεφτείτε μαζί με το παιδί το χώρο του σχολείου
Σε συνεννόηση με τον Παιδικό Σταθμό ή Νηπιαγωγείο όπου πρόκειται να φοιτήσει το παιδί, καλό θα ήταν να προγραμματίσετε μια επίσκεψη ή και περισσότερες. Έτσι ώστε, να υπάρχει μια αρχική επαφή του παιδιού με το σχολείο του. Με τον τρόπο αυτό, θα του δοθεί η ευκαιρία να γνωρίσει το σχολείο σε στιγμές ήρεμες. Όταν θα απουσιάζει η ένταση των πρώτων ημερών του ξεκινήματος. Η εξοικείωση με τους διάφορους χώρους, την αυλή, την τάξη του. Η πρώτη επαφή με τα πρόσωπα των εκπαιδευτικών. Κάτι που θα είναι σαφώς, ένας ακόμη ενισχυτικός παράγοντας στην προσαρμογή του παιδιού.
Φροντίστε να δίνετε καθημερινά επαναλαμβανόμενες εξηγήσεις
Μπορεί να κάνατε ολόκληρη την προετοιμασία που χρειαζόταν. Στην πράξη όμως, όταν κάθε πρωί πρέπει να αποχωρήσετε από τον Παιδικό Σταθμό και το παιδί σας κλαίει αντιδρώντας έντονα, όλα φαίνονται βουνό. Τώρα ακριβώς είναι η στιγμή που πρέπει να διατηρήσετε την ψυχραιμία σας. Με όσο γίνεται πιο ήρεμη και σταθερή φωνή, χαιρετήστε το παιδί κι εξηγήστε του ότι θα πρέπει να φύγετε κι ότι θα επιστρέψετε για να το πάρετε το μεσημέρι. Αν δεν πρόκειται να παραλάβετε εσείς το παιδί, πείτε του ποιος θα το παραλάβει. Μπορείτε να του πείτε για παράδειγμα, πως όταν θα είναι μεσημέρι, θα μπορέσει κοιτάζοντας απ’ το παράθυρο της τάξης την πόρτα εισόδου του σχολείου, να σας δει να καταφθάνετε.
Προσέξτε όμως. Μην του πείτε ψέματα, σε καμία περίπτωση. Να είστε απόλυτα συνεπής στα λεγόμενά σας. Αν κάτι απρόοπτο συμβεί κι αργήσετε, εξηγείστε του τι έγινε και τονίστε του ότι αυτό δεν θα συμβαίνει κάθε φορά. Να θυμάστε πως μέσα από τη συγκεκριμένη διαδικασία, η οποία χρειάζεται να είναι επαναλαμβανόμενη για κάποιο χρονικό διάστημα, το παιδί θα αντιληφθεί βαθμιαία ότι δεν εξαφανίζεστε όποτε φεύγετε. Ότι δεν το εγκαταλείπετε. Κάθε φορά που θα σας βλέπει με συνέπεια να επιστρέφετε για να το παραλάβετε όπως του έχετε εξηγήσει, θα χτίζεται σταδιακά μέσα του το συναίσθημα της ασφάλειας. Το οποίο θα αποτελέσει τη βάση της ομαλής μετάβασής του στο νέο περιβάλλον.
Δημιουργήστε μια συνέχεια σπιτιού – σχολείου
Αφήστε το παιδί, αν επιμένει, να πάρει μαζί του ένα αγαπημένο αντικείμενο από το σπίτι στο σχολείο. Αυτό μπορεί να είναι ένα παιχνίδι λούτρινο, μια κουβέρτα ή κάτι άλλο. Το αντικείμενο αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία κατά τη διάρκεια της προσαρμογής του, γιατί αποτελεί τη σύνδεση σπιτιού – σχολείου. Ακόμη, μπορείτε κάθε πρωί να δίνετε ένα δικό σας αντικείμενο στο παιδί. Όπως για παράδειγμα, ένα μπρελόκ ή ένα παλιό ζευγάρι κλειδιών. Παράλληλα, θα ζητάτε να σας δίνει κι εκείνο με τη σειρά του, ένα δικό του παιχνίδι. Θα κάνετε μια συμφωνία. Ότι τα δύο αντικείμενα θα «ξανασυναντιούνται» το μεσημέρι. Όταν θα παραλαμβάνετε το παιδί από το σχολείο.
Αυτή η διαδικασία μπορεί να επαναλαμβάνεται, μέχρι να δημιουργηθεί στο παιδί η συνέχεια σπιτιού – σχολείου, χωρίς τη διαμεσολάβηση πλέον εξωτερικών αντικειμένων. Μην πιέσετε το παιδί να εγκαταλείψει τη συγκεκριμένη διαδικασία. Θα έρθει με την πάροδο του χρόνου η στιγμή που δεν θα έχει την ανάγκη των αντικειμένων.
Δώστε χρόνο
Εξαιρώντας τις περιπτώσεις εκείνες, κατά τις οποίες με το πέρασμα του καιρού, η δυσκολία προσαρμογής του παιδιού ενδεχομένως να χρειάζεται περεταίρω διερεύνηση (κι όχι μόνο σε σχέση με το ίδιο παιδί, αφού μπορεί για παράδειγμα να ευθύνεται γι’ αυτήν ένα παντελώς ακατάλληλο σχολικό περιβάλλον), υπό φυσιολογικές συνθήκες, το κάθε παιδί ακολουθεί τον ατομικό του ρυθμό. Ανάλογα με τα βιώματα, τις εμπειρίες και την ιδιοσυγκρασία τους, άλλοτε η μετάβαση από το γνώριμο στο καινούργιο θα είναι αρκετά ομαλή και άλλοτε πιο δύσκολη. Άλλα παιδιά θα προσαρμοστούν στο σχολείο σε σύντομο χρονικό διάστημα, ενώ άλλα μπορεί να χρειαστούν περισσότερο χρόνο. Να είστε δίπλα τους με υπομονή, αγάπη και κατανόηση και όλα θα πάνε καλά.
Η μετάβαση από το σπιτικό περιβάλλον στον Παιδικό Σταθμό, αποτελεί ένα στάδιο από το οποίο κάθε παιδί προσχολικής ηλικίας θα περάσει σε μια ορισμένη χρονική στιγμή. Η καλή οργάνωση και η ψύχραιμη στάση από τη μεριά σας είναι εκείνα τα σημεία που θα το στηρίξουν ουσιαστικά. Όσο περισσότερο ασφαλές αισθάνεται ένα παιδί, τόσο πιο γερά θα γίνονται τα θεμέλια της προσαρμογής στη νέα του πραγματικότητα.
Εσείς, πώς βιώσατε την μετάβαση από το σπιτικό περιβάλλον στον Παιδικό Σταθμό;
Έλενα Αλεξιά
Παιδαγωγός Προσχολικής Ηλικίας
Facebook: @Elena Alexia
