Φέρνοντας στο μυαλό μας τη λέξη «παιδί», η πρώτη εικόνα που αυτόματα συνδέεται με τη σκέψη αυτή δεν μπορεί να είναι άλλη, από το παιχνίδι. «Παιδί» και «παιχνίδι» είναι δύο λέξεις συνδεδεμένες άρρηκτα μεταξύ τους. Από τη φύση τους τα παιδιά θέλουν να παίζουν. Όσο πιο μικρά, τόσο πιο ξέγνοιαστα, άρα και πιο ελεύθερα για να παίξουν. Το παιχνίδι άλλωστε, φέρει όλη τη χαρά και την ξεγνοιασιά των πρώτων χρόνων της ζωής. Είναι ωστόσο, μονάχα αυτό; Ή μήπως, είναι κάτι πολύ περισσότερο; Ποια είναι λοιπόν, η σημασία του παιχνιδιού στην προσχολική ηλικία;
Το παιχνίδι ξεκινάει από τη βρεφική ηλικία και περνάει από διάφορα στάδια εξέλιξης, καθώς το παιδί μεγαλώνει. Το μοναχικό παιχνίδι των βρεφών, γίνεται αργότερα παιχνίδι παρατήρησης, εξελίσσεται σε παράλληλο, δίνει τη σκυτάλη στο συσχετιστικό για να καταλήξει στο συνεργατικό παιχνίδι, σηματοδοτώντας το στάδιο εκείνο, όπου το παιδί της νηπιακής πλέον ηλικίας έχει αποκτήσει δεξιότητες συνεργασίας κι αλληλεπίδρασης. Με ανάλογο τρόπο, τα είδη του παιχνιδιού μας φανερώνουν την άμεση συσχέτισή του με την ανάπτυξη του παιδιού.
Το εξερευνητικό παιχνίδι (0 – 2,5 ετών), δίνει τη θέση του στο κατασκευαστικό (2,5 ετών και άνω), ενώ από τα 3 έτη και μετά, εμφανίζεται το παιχνίδι δραματοποίησης και το συμβολικό παιχνίδι. Από τη βρεφική ακόμη περίοδο, μέσω της αλληλεπίδρασης του βρέφους με τη μητέρα του μπαίνουν οι βάσεις για το κοινωνικό παιχνίδι, το οποίο μετέπειτα, στη νηπιακή ηλικία εξελίσσεται στο οργανωμένο παιχνίδι με κανόνες. Η εξέλιξη του παιχνιδιού συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας.
Όταν παίζει ένα παιδί μαθαίνει:
- Να εκφράζεται και να επικοινωνεί τα ενδιαφέροντα, τις ανάγκες, τα συναισθήματα, τις προτιμήσεις του.
- Αναπτύσσει δεξιότητες κοινωνικοποίησης, μαθαίνοντας να συνεργάζεται και να συνυπάρχει με τους άλλους.
- Μυείται στις κοινωνικές συμβάσεις, ανακαλύπτει τους κοινωνικούς ρόλους κι αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του.
- Μαθαίνει να πειραματίζεται, να δοκιμάζει, να επιμένει.
- Αποκτάει αυτοέλεγχο, μαθαίνει τα όρια του σώματός του κι αναπτύσσει κινητικές δεξιότητες.
- Καλλιεργεί γλωσσικές δεξιότητες κι εμπλουτίζει τον προφορικό του λόγο.
- Αντιλαμβάνεται σταδιακά, βασικές μαθηματικές έννοιες και νόμους της φυσικής.
- Καλλιεργεί τη φαντασία του, αλλά και τη λογική του σκέψη.
- Ανακαλύπτει τη χαρά της συμμετοχής, διασκεδάζει, ψυχαγωγείται. Η μάθηση μέσω του παιχνιδιού σε κάθε περίπτωση, ανακύπτει μέσα από την αυθόρμητη, βιωματική εμπειρία του παιδιού. Και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο είναι ατόφυα και ουσιαστική.
Είναι αδύνατο να νοηθεί Προσχολική Αγωγή κι Εκπαίδευση, χωρίς το παιχνίδι, ως κεντρικό της άξονα. Όπως και είναι αδύνατο να στερήσουμε από τα παιδιά το παιχνίδι, ως μέσο χαράς και ψυχαγωγίας. Το παιχνίδι στην προσχολική ηλικία είναι τόσο το ένα όσο και το άλλο. Τόσο μέσω ψυχαγωγίας, όσο και μέσο εκπαίδευσης. Η σημασία του παιχνιδιού είναι κάτι παραπάνω. Αφού, καθώς αυτό γεννιέται κι εξελίσσεται, τα παιδιά ανακαλύπτουν τον κόσμο. Ή με άλλα λόγια, το παιχνίδι είναι όλος τους ο κόσμος.
Έλενα Αλεξιά
Παιδαγωγός Προσχολικής Ηλικίας
Facebook: @Elena Alexia
